Θρησκευτική αγωγή
Οι χριστιανοί γονείς και δάσκαλοι και όλοι
όσοι επιθυμούν να διδάξουν το χριστιανισμό οφείλουν να έχουν πάντα κατά νουν
ότι ο κύριος σκοπός τους είναι : να εμπνεύσουν στο παιδί προσωπική αγάπη για
τον Χριστό και την Μητέρα Του. Αν ένα παιδί μεγαλώνει τιμώντας τον Χριστό και
την Παναγία ως αγαπημένα πρόσωπα, αυτή η αγάπη θα στεριώσει την καρδιά του στον
Θεό ,κι αν αργότερα περάσει μέσα από αμφιβολίες ή ακόμα κι αν εγκαταλείψει την
Εκκλησία, τουλάχιστον η καρδιά του δε θα στραφεί εναντίον του Χριστού. αυτό και
μόνο μπορεί να είναι αρκετό για τη σωτηρία του.
Η θρησκευτική μόρφωση των
παιδιών επιτυγχάνεται κυρίως με το παράδειγμα και με την ατμόσφαιρα αγάπης και
προσευχής μέσα στο σπίτι. Η καρδιά του παιδιού συγκινείται. χωρίς εξηγήσεις
κατακτά την προσευχή ως φυσική δραστηριότητα ,και χωρίς να έχει ανάγκη λογικών
αποδείξεων γνωρίζει την παρουσία του Θεού.
Στους βίους των αγίων βλέπει κανείς συχνά
πως η ζωή ενός αγίου επηρεάστηκε από κάποιον άγιο άνθρωπο που απλώς είδε. Ο
άγιος Νεκτάριος θυμόταν πάντα την αγάπη της γιαγιάς του και πώς στεκόταν όταν
προσευχόταν μπροστά στις εικόνες.
Η αγάπη, η προσευχή και το παράδειγμα είναι
περισσότερο αποτελεσματικά από τα λόγια- στην πραγματικότητα είναι αυτά που
δίνουν αξία στα λόγια – όταν οδηγούμε τα παιδιά προς τον Θεό. Η εργασία μας ως
γονείς ή κατηχητές είναι συχνά αφανής, και μας δίνει την εμπειρία της « φοβερής
» όψεως της ανθρώπινης ελευθερίας: ότι δηλαδή κανείς δεν μπορεί να επιβάλει σε
άλλον άνθρωπο την αγάπη για τον Θεό. Άλλωστε δε θα θέλαμε να είναι τα πράγματα
διαφορετικά. Θέλουμε να αγαπούμε τον Θεό ελεύθερα και το ευχόμαστε αυτό και για
όλο το ανθρώπινο γένος. Όμως ταυτόχρονα η προσευχή για τα αγαπημένα μας παιδιά
μας προκαλεί ένα διαρκή εσωτερικό πόνο. Είναι ευκολότερο να μιλάς παρά να
προσεύχεσαι.
Όταν προσπαθούμε να μιλήσουμε στα παιδιά
για τον Θεό και δεν μπορούμε να βρούμε τη σωστή έκφραση ή το θέμα της
συζητήσεως αλλάζει, ας μη νομίζουμε ότι είμαστε υποχρεωμένοι να συνεχίζουμε την
ερμηνεία μας πάση θυσία. Πρέπει μάλλον να ακολουθούμε την έμπνευση του Θεού και
το μυαλό του ίδιου του παιδιού. Δε θα βοηθήσουμε τόσο τα παιδιά μας με τα λόγια
μας για τον Θεό, όσο με την παραμονή μας μέσα στην παρουσία του Θεού. Οι
χριστιανοί ενήλικες έχουν την τάση να πιστεύουν ότι ο Θεός απουσιάζει από τη
συζήτηση, αν δεν αποτελεί Αυτός το αντικείμενό της.
Οι καλύτερες εκπαιδευτικές μέθοδοι έχουν ως
στόχο να διδάξουν στα παιδιά πώς να μαθαίνουν. Υπάρχει μια παροιμία που λέει: «
Δώσε στο γιο σου ένα ψάρι και θα φάει καλά σήμερα. Μάθε του πώς να ψαρεύει και
θα τρώει καλά σ΄ όλη του τη ζωή ». Έτσι αντιλαμβανόμαστε το έργο μας ως χριστιανοί
γονείς ή δάσκαλοι. Εμπνέουμε στα παιδιά μας την αγάπη για τον Θεό και τα
διδάσκουμε πώς να βρίσκουν μόνα τους το θέλημά Του. Αν μάθουμε στα παιδιά μας
να αγαπούν τον Θεό και τους αγίους, « ταύτα πάντα προστεθήσεται αυτοίς » …
Η ατμόσφαιρα του χριστιανικού σπιτιού
« Αδιαλείπτως προσεύχεσθε » . Ένα σπίτι
είναι ευλογημένο όταν οι καθημερινές δουλειές γίνονται με προσευχή. Φαγητό
μαγειρεμένο με αγάπη και προσευχή είναι ευλογία για όλους όσους το μοιράζονται.
Όταν ντύνεσαι, μπορείς να προσεύχεσαι: « Κύριε, ντύσε με με τη δικαιοσύνη σου »
. Όταν φεύγεις ή έρχεσαι στο σπίτι σου μπορείς να λες: « Κύριε, ευλόγησε την
είσοδο και την έξοδό μου » . Παρόμοιες προσευχές μπορούμε να χρησιμοποιούμε και
για κάθε άλλη εργασία.
Να ένα ακόμα απόσπασμα από τον πατερά
Ιωάννη της Κροστάνδης: « Προσπάθησε να ευαρεστείς στον Θεό σε όλα και πάντοτε
και να σκέπτεσαι τη σωτηρία της ψυχής σου από την αμαρτία και το διάβολο και
την υιοθεσία της από τον Θεό. Όταν σηκώνεσαι από το κρεβάτι, κάνε το σημείο του
σταυρού και λέγε : « Εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου
Πνεύματος ». Επίσης : « Καταξίωσον Κύριε εν τη παρούση ημέρα ταύτη αναμαρτήτους
φυλαχθήναι ημάς. Και δίδαξόν με ποιείν το θέλημά Σου » . Όταν πλένεσαι , είτε
στο σπίτι σου είτε στα λουτρά , λέγε: « Ραντιείς με υσσώπω και καθαρισθήσομαι.
Πλυνείς με και υπέρ χιόνα λευκανθήσομαι » . Όταν ντύνεσαι ,σκέψου την
καθαριότητα της καρδιάς και ζήτησε από τον Θεό καθαρή καρδιά. « Καρδία καθαρή
κτίσον εν εμοί ο Θεός » . Αν έραψες καινούρια ρούχα, όταν τα φοράς ,σκέψου την
πνευματική ανακαίνιση και λέγε: « Πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου
» . Όταν βγάζεις τα παλιά ρούχα και τα παρατάς με περιφρόνηση , θυμήσου με
μεγαλύτερη περιφρόνηση την παραίτηση του παλαιού, του αμαρτωλού, του εμπαθούς,
του σαρκικού ανθρώπου. Όταν γεύεσαι τη γλυκύτητα του ψωμιού , θυμήσου τον
αληθινό Άρτο, ο οποίος δίνει στην ψυχή την αιώνια ζωή, το Σώμα και το Αίμα του
Χριστού, και να αισθάνεσαι πείνα για αυτόν τον Άρτο – δηλαδή, να επιθυμείς να
κοινωνείς απ’ αυτόν συχνότερα. Πίνοντας νερό, τσάι, γλυκό κρασί ή άλλο ποτό,
θυμήσου το αληθινό ποτό ,το οποίο σβήνει τη δίψα της ψυχής που φλέγεται από τα
πάθη – το πανάχραντο και ζωοποιό Αίμα του Σωτήρος. Όταν αναπαύεσαι την ημέρα
,θυμήσου την αιώνια ανάπαυση ,την ετοιμασμένη για εκείνους οι οποίοι
αγωνίζονται και παλεύουν κατά της αμαρτίας, κατά των αερίων πνευμάτων του
κακού, κατά της ανθρώπινης αδικίας ή τραχύτητας και αμάθειας. Όταν ξαπλώνεις
για να κοιμηθείς τη νύχτα ,σκέψου τον ύπνο του θανάτου ,ο οποίος αργά η γρήγορα
οπωσδήποτε θα έρθει σε όλους μας , και τη σκοτεινή εκείνη, αιώνια, φοβερή
νύχτα, στην οποία θα ριχθούν όλοι οι αμετανόητοι αμαρτωλοί. Όταν αντικρύζεις το
φως της ημέρας ,σκέψου την ανέσπερη μέρα, την αιώνια, τη λαμπρότατη – τη
λαμπρότερη κι από την πιο λαμπρή γήινη μέρα- την ημέρα της βασιλείας των
Ουρανών ,κατά την οποία θα χαρούν όλοι όσοι προσπάθησαν να ευαρεστήσουν στον
Θεό ή μετανόησαν ενώπιον του Θεού για όλα όσα έκαναν κατά τη διάρκεια της
πρόσκαιρης αυτής ζωής…
Όταν πηγαίνεις κάπου ,θυμήσου τη δίκαιη και
πνευματική πορεία ενώπιον του Θεού και λέγε: « Τα διαβήματά μου κατεύθυνον κατά
το λόγιόν Σου και μη κατακυριευσάτω μου πάσα ανομία » . Όταν κάνεις κάτι
,προσπάθησε να το κάνεις με τη σκέψη του Θεού, του Δημιουργού, ο οποίος έκανε
τα πάντα με την άπειρη σοφία , χάρη και παντοδυναμία Του και σε δημιούργησε κατ
’ εικόνα και ομοίωσή Του. Όταν παίρνεις ή έχεις χρήματα ή θησαυρό, θυμήσου ότι
ο ακένωτος θησαυρός μας ,από τον οποίο αντλούμε όλους τους θησαυρούς της ψυχής
και του σώματός μας, η ανεξάντλητη πηγή κάθε ευλογίας, είναι ο Θεός.
Ευχαρίστησέ Τον με όλη την καρδιά σου και μην κλείνεις τους θησαυρούς σου μέσα
σου, μήπως έτσι κλείσεις την είσοδο της καρδιάς σου στον ανεκτίμητο και ζωντανό
θησαυρό ,τον Θεό. Αλλά μοίρασε μέρος της περιουσίας σου σε αυτούς που έχουν
ανάγκη, στους άπορους ,στους φτωχούς αδελφούς σου ,οι οποίοι έχουν μείνει σε
αυτή τη ζωή για να φανερώσεις σε αυτούς την αγάπη και την ευγνωμοσύνη σου στον
Θεό, και να αμειφθείς για αυτό στην αιωνιότητα από τον Θεό. Όταν βλέπεις τη
λευκή λάμψη του αργύρου, μη δελεασθείς από αυτήν αλλά σκέψου ότι η ψυχή σου
οφείλει να είναι λευκή και να λάμπει με τις αρετές του Χριστού. Όταν βλέπεις τη
λάμψη του χρυσού, μη σαγηνεύεσαι από αυτήν ,αλλά θυμήσου ότι η ψυχή σου πρέπει
να καθαρίζεται από τη φωτιά όπως ο χρυσός ,και ότι ο Κύριος επιθυμεί να σε
κάνει να λάμπεις κι εσύ όπως ο ήλιος , στην αιώνια, λαμπρή βασιλεία του Πατέρα
Του. Θυμήσου ότι θα δεις τον Ήλιο της Δικαιοσύνης ,τον Θεό, την Αγία Τριάδα,
την Υπεραγία Θεοτόκο και Μητέρα του Θεού και όλες τις επουράνιες δυνάμεις και τους
αγίους να λάμπουν πλημμυρισμένοι από το ανέκφραστο φως το οποίο ξεχύθηκε επάνω
τους » .
Σε ένα από τα Αποφθέγματα των Πατέρων της
Ερήμου διαβάζουμε ότι η μαγειρική ενός μοναχού ήταν πολύ δημοφιλής. Οι άλλοι
πατέρες τον ρώτησαν κάποτε τι το ιδιαίτερο είχε η συνταγή ή τα υλικά αλλά
εκείνος απάντησε ότι δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα πιάτο βραστές φακές. Μετά
από πολλές πιέσεις ομολόγησε το μυστικό του, ότι σε κάθε στάδιο της
προετοιμασίας του φαγητού είχε τη συνήθεια να λέει μία προσευχή μετανοίας…
…Μια μητέρα στο σπίτι μπορεί να είναι
πολυάσχολη ,αλλά παρόλα αυτά είναι πιο ελεύθερη να προσεύχεται από κάποιον που
εργάζεται έξω από το σπίτι. Γενικά, μια μητέρα πρέπει να εργάζεται έξω από το
σπίτι μόνο για σοβαρούς λόγους και πρέπει πάντοτε να έχει συναίσθηση ότι η
οικογένεια είναι το πρώτο της καθήκον. Να εργάζεται μόνο εάν ο μισθός της είναι
απολύτως αναγκαίος για την οικογένεια. Μια αλλαγή από το περιβάλλον του σπιτιού
ίσως είναι αναγκαία σε ορισμένες περιπτώσεις για ψυχοσωματικούς λόγους αλλά
αυτό δεν σημαίνει ότι μια μητέρα χρειάζεται μια πλήρους απασχολήσεως
επαγγελματική καριέρα. Πράγματι, η παρουσία της μητέρας στο σπίτι έχει θετική
επίδραση στο πνεύμα της οικογένειας . Αυτό εκφράζεται ωραία στην παροιμία που
λέει ότι « η μητέρα στο σπίτι είναι όπως η καρδιά στη θέση της » . Ο
πνευματικός ρόλος της μητέρας στον οργανισμό της οικογένειας είναι
πολυτιμότερος από οποιαδήποτε οικονομική ενίσχυση που μπορεί να προσφέρει, και
είναι αναντικατάστατος, ιδίως στη σύγχρονη « πυρηνική » οικογένεια.
Μερικές φορές οι γονείς ισχυρίζονται ότι
είναι πολύ απασχολημένοι ή κουρασμένοι και δεν μπορούν να τηρήσουν έναν κανόνα
προσευχής. Ωστόσο ο καθένας μπορεί σε ορισμένα χρονικά διαστήματα ( π.χ. κάθε
ώρα ή κάθε μισή ώρα ) να προσευχηθεί ,έστω και μια φορά ,αργά με όλη του την
ύπαρξη ,διώχνοντας από το μυαλό του κάθε άλλη σκέψη ,λέγοντας: « Κύριε Ιησού
Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό ». Η ένταση αυτής της προσευχής
,έστω και τόσο σύντομης, έχει ως αποτέλεσμα να παραμείνει για πολλή ώρα η
αίσθηση της παρουσίας του Θεού , ακόμα κι αν είμαστε απασχολημένοι με άλλες
δραστηριότητες. Έτσι μπορεί κανείς να παραμείνει σε κατάσταση προσευχής μέχρι
να ξαναπροσευχηθεί.
Οι άνθρωποι λένε ότι ξεχνούν τον Θεό ,όταν
δεν βρίσκονται στην εκκλησία. Αλλά η οικογένειά μας η ίδια θα πρέπει να είναι
μια « μικρή εκκλησία ». Πρέπει να τελείται στο σπίτι μας ο αγιασμός ,να έχουμε
εικόνες και να θυμιάζουμε. Ίσως μας βοηθήσει η ακρόαση λειτουργικής μουσικής
στο σπίτι. Ωστόσο δεν συνίσταται η αποφυγή όλων των πινάκων ζωγραφικής εκτός από
τις εικόνες ούτε κάθε άλλου είδους μουσικής εκτός από τους εκκλησιαστικούς
ύμνους, ούτε όλων των συζητήσεων, που αφορούν « κοσμικά θέματα », με την
οικογένεια και τους φίλους μας . Είναι πολύ αποτελεσματικότερο να προσπαθούμε
να κρατάμε αδιαλείπτως στην καρδιά μας το πνεύμα της προσευχής και την αίσθηση
της παρουσίας του Θεού. Κάθε πρωί μπορούμε να προσευχόμαστε λέγοντας: « Κύριε ,
αν εγώ Σε ξεχνώ, Εσύ μη με ξεχνάς » ή « Κύριε ,στρέψε το βλέμμα Σου στα παιδιά
μου, ακόμη και όταν αυτά δεν Σε θυμούνται » .
ΑΔΕΛΦΗΣ
ΜΑΓΔΑΛΗΝΗΣ
«
Σκέψεις για τα παιδιά στην Ορθόδοξη Εκκλησία σήμερα »
ΙΕΡΑ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΑΥΡΟΠΗΓΙΑΚΗ ΜΟΝΗ
ΤΙΜΙΟΥ
ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ
1994
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου